Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng linh hoạt các biện pháp trong dạy học Âm nhạc nhằm nâng cao chất lượng phân môn Tập đọc nhạc cho học sinh Lớp 4, 5

 giáo khoa mới được xây dựng theo hướng phát triển toàn diện trên mọi phương 
diện.
 Vì vậy mà mục tiêu của giáo dục nước nhà là hướng tới việc đào tạo 
những con người phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mĩ. Nhằm hướng tới 
những con người lao động chủ động linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với 
xã hội đang từng ngày đổi thay.
 Ở bậc Tiểu học hiện nay Bộ Giáo Dục đã quy định dạy đủ 11 môn bắt 
buộc và môn Âm nhạc là một trong những môn học không thể thiếu trong quá 
trình giáo dục toàn diện, cân đối hài hòa cho các em học sinh. Bởi vì âm nhạc là 
nhu cầu thiết yếu trong đời sống tinh thần của mỗi con người nói chung và ở trẻ 
em nói riêng. Trẻ em tham gia ca hát và tự hoạt động để nhận thức thế giới xung 
quanh và bản thân mình. Từ hình tượng âm nhạc của bài hát, bản nhạc có tác 
động rất nhiều vào cảm xúc âm nhạc của các em. Từ đó giúp cho việc phát triển 
trí tuệ, óc thẩm mỹ, trí tưởng tượng. Thông qua nội dung bài hát, bài tập đọc 
nhạc các em thêm yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước, yêu truyền thống 
bản sắc dân tộc con người Việt Nam. Học sinh tiểu học rất nhạy cảm với âm 
thanh, nhịp điệu, tiết tấu. Từ việc nghe hát, đọc nhạc, nghe nhạc, tập hát và biết 
được một số kiến thức phổ thông về âm nhạcTất cả điều đó sẽ tạo thành một 
trình độ văn hóa tối thiểu để góp phần cùng các môn học khác giáo dục nhân 
cách con người.
 Quán triệt tinh thần và mục tiêu của Nghị quyết số 29-NQ/TW cũng như 
chuẩn bị cho công cuộc cải cách đổi mới nội dung, Chương trình giáo dục phổ 
thông 2018 đã được triển khai từ năm học 2020 - 2021 cần đổi mới hình thức 
dạy học nhằm phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh.
 Ở lớp 4 - 5, ngoài việc học hát các em còn được tập đọc các bài Tập đọc 
nhạc với các hình tiết tấu đơn giản như: Nốt trắng, nốt đen, móc đơn,.. được 
ghép lời ca theo nhạc và nhận biết các ký hiệu trong bài Tập đọc nhạc. Được 
làm các bài tập nhạc và vì vậy việc học âm nhạc ở lớp 4 của học sinh Tiểu học 
đã bắt đầu chuyển sang một giai đoạn mới. Các em trực tiếp được tiếp xúc với 
 2 + Một số học sinh vẫn còn chưa mạnh dạn, chưa tự tin khi thể hiện.
 + Một số em hát hoặc đọc nhạc chưa đúng cao độ, trường độ nốt nhạc.
 + Hát chưa thể hiện được sắc thái, chưa biểu cảm được nội dung bài hát.
 + Hạn chế về nhận biết và ghi, chép nốt nhạc nhiều em viết chưa đúng.
 - Về phụ huynh: Chưa nhận được sự quan tâm của phụ huynh; số ít giáo 
viên còn xem nhẹ bộ môn này mà chỉ chú trọng đến môn Toán, Tiếng Việt.. 
 Trước những ưu điểm và tồn tại đó, tôi đã mạnh dạn tìm hiểu và đi sâu 
vào vấn đề “Vận dụng linh hoạt các biện pháp trong dạy học Âm nhạc nhằm 
nâng cao chất lượng phân môn Tập đọc nhạc cho học sinh lớp 4;5”
 III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 III.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
 1.Giải pháp 1: Nắm vững các nguyên tắc khi giảng dạy Âm nhạc
 Nguyên tắc phát triển tai nghe: Giáo dục âm nhạc là làm cho tai nghe 
nhạc của học sinh mỗi ngày một nhạy bén hơn. Do vậy, phải bằng sự thức tỉnh 
tai chứ không phải bằng việc thuyết trình một mớ lý thuyết rườm rà, nặng nề, 
khô cứng.
 Nguyên tắc trực quan: Trong lý luận dạy học, nguyên tắc trực quan là 
một trong những nguyên tắc quan trọng thì đối với giảng dạy Âm nhạc lại càng 
hết sức cần thiết và phải được coi trọng . Nếu người thầy chỉ dùng lời nói mà 
không có những dẫn chứng minh hoạ cụ thể bằng âm thanh ( qua giọng hát, 
tiếng đàn, băng máy, hình ảnh) thì học sinh khó lòng tiếp thu được Âm nhạc. 
Cái trừu tượng của âm thanh như độ cao, độ dài cần được minh hoạ bằng nhiều 
thủ pháp, biện pháp trực quan sinh động.
 Nguyên tắc thực hành: Quá trình học sinh tiếp thu Âm nhạc cần phải có 
thời gian thực hành thoả đáng: Thực hành ca hát, tập đọc nhạc, thực hành nghe 
nhạc và phân tích. Phải xem thực hành là trọng tâm trong các giờ dạy học Âm 
nhạc. Chỉ có thể qua thực hành các kỹ năng Âm nhạc ( dù đơn giản) mới được 
hình thành.
 4 Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã 
học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc 
đều viết ở nhịp ; dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc 
thang 7 âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.
 Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc 
đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt 
có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cho học sinh tập đọc bằng tên gọi các hình nốt: 
đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh...
 Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả 
cũng phải được thực hiện theo đúng các bước. Sau khi giới thiệu bài tập đọc 
nhạc, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở tập đọc nhạc sẽ phải 
là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc không chỉ giúp 
các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên khuông nhạc 
và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Về trường độ gồm những hình nốt 
gì? Rút ra hình tiết tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong 
bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? Việc thể hiện tiết tấu phải được 
kết hợp theo nhiều hình thức, có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ 
đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá 
nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên đàn để 
các em nghe và cảm nhận giai điệu theo tiết tấu. Luyện tập củng cố theo 
nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới 
chuyển sang ghép lời ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc ghép lời 
ca với nhạc, giáo viên nên cho các em tự ghép lời, (đối với những bài dễ) 
hay kích thích sự sáng tạo, tự tìm tòi; Hoặc giáo viên có thể chia câu nhạc 
cho từng nhóm tự ghép lời ca và thi đua nhóm ghép đúng, chuẩn (đối với 
những bài nhạc khó hơn) giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các 
em nghe, so sánh. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng 
giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là 
 6 Bước 6: Cho học sinh tự đọc bài TĐN trên theo sự hiểu biết của mình, tự 
thể hiện khả năng của mình trước lớp. 
 Bước 7: Giáo viên bổ sung sửa chữa thêm cho học sinh đọc được đúng, 
chia tổ, nhóm luyện đọc kết hợp gõ đẹm theo nhịp phách. 
 Với mục đích tiếp tục luyện đọc nhạc với yêu cầu cao hơn, hướng đến 
mục đích là đọc hay và đọc đúng bài tập đọc nhạc nên ở bước này giáo viên tổ 
chức cho học sinh tập luyện để thể hiện năng khiếu của mình. Bởi vì tập luyện 
là yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo cho học sinh thành công khi đọc 
trước người nghe. 
 Bước 8: Chia nhóm đọc ghép lời ca phối hợp
 Bước 9: Thực hiện trò chơi củng cố qua bài TĐN cho 5 em học sinh mỗi 
em mang tên một nốt nhạc. Trình bày bài tập đọc nhạc theo yêu cầu của giáo 
viên. Việc tổ chức trò chơi bắt buộc các em phải nhớ vị trí và cao độ của nốt 
mình mang tên để đọc nhạc và ghép lời bài TĐN.
 Cuối cùng GV nhận xét chung về giờ học, lưu ý học sinh những chỗ cần 
luyện đọc thêm và trước khi kết thúc tiết học cho học sinh nghe một bạn đọc 
hay nhất lớp đọc lại bài tập đọc nhạc vừa học. Nếu có băng của nghệ sĩ ( hoặc 
giáo viên có năng khiếu) thì càng tốt. Như vậy cách đọc và nội dung của bài tập 
đọc nhạc một lần nữa được khắc sâu trong trí nhớ các em
 Lưu ý: Cũng như phần dạy hát giáo viên không nên dừng lại quá lâu để 
sửa chữa cho các em đọc kém, đọc sai để tạo sự tập trung cho cả lớp. Trong bất 
kỳ tình huống “xấu” nào giáo viên không nên gây tâm lý tự ti vào khả năng ca 
hát và TĐN của học sinh. Phải luôn hình thành và củng cố lòng tự tin, động viên 
khuyến khích kịp thời. Giáo viên phải luôn quan tâm sát sao tới học sinh trong 
khi học bài cần thường xuyên nhắc nhở tư thế ngồi, khi đọc các âm cao thì lực 
đẩy hơi to và mạnh, còn khi âm vực thấp thì lực đẩy hơi nhỏ và khẽ
 4. Giải pháp 4: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
 Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên 
khuông cũng như nhớ các hình nốt, ký hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang 
 8 cho các em, rèn cho các em kỹ năng hát đúng và hay các bài hát mà mình yêu 
thích. GV cần tham mưu đề xuất với BGH và địa phương để xây dựng các 
phòng đọc, phòng thư viện và mua sắm thêm các tài liệu, sách báo, sắp xếp thời 
khóa biểu hợp lí.
 7. Giải pháp 7: Tích cực Ứng dụng công nghệ thông tin và tự bồi 
dưỡng chuyên môn nghiệp vụ
 Sử dụng CNTT trình chiếu các bài tập đọc nhạc sử dụng các video có 
giọng đọc nhạc chuẩn .Thường xuyên sử dụng CNTT vào các tiết dạy gây hứng 
thú cho học sinh. Sử dụng các video biểu diễn các tiết mục văn nghệ để học sinh 
học tập phong cách biểu diễn. Sưu tầm các bài hát theo chủ đề, chủ điểm để học 
sinh mở rộng vốn bài hát, từ đó giúp các em lựa chọn bài cho mình cho phù 
hợp. Tìm các hình ảnh, phong cảnh đất nước - nơi xuất xứ của bài hát, bài Tập 
đọc nhạc để mở rộng hiểu biết cho học sinh. 
 Bên cạnh đó việc tự học, tự bồi dưỡng là một đòi hỏi, một yêu cầu khách 
quan bởi thực tiễn của giáo dục đào tạo là không ngừng phát triển. Bản thân tôi 
luôn tìm tòi tài liệu bồi dưỡng qua sách báo, các phương tiện thông tin đại 
chúng, qua mạng Internet. Đặc biệt chú trọng trong việc tham gia các lớp tập 
huấn do ngành, huyện hay trường tổ chức. Tham gia đầy đủ các đợt sinh hoạt 
chuyên môn của trường, của ngành; của các bạn đồng nghiệp trọng cụm, trong 
huyện. Trao đổi với đồng nghiệp có phương pháp tổ chức lớp học tốt, có 
phương pháp giảng dạy hay để vận dụng và thay đổi hình thức tổ chức lớp học 
nâng cao hiệu quả giảng dạy. 
 III.2. Tính mới, tính sáng tạo:
 1. Tính mới:
 Thông qua sự hướng dẫn của giáo viên trong quá trình học Âm nhạc và 
đặc biệt là giờ học Tập đọc nhac, cùng với các hoạt động bổ trợ cho tiết học, 
học sinh đã được tự mình tìm hiểu về bài học, chủ động tiếp cận với nội dung 
của bài Tập đọc nhạc một cách hào hứng và hiệu quả. Giáo viên chỉ đóng vai trò 
là người gợi ý, hướng dẫn còn học sinh đã chủ động tìm tòi và lĩnh hội kiến 
 10 Giáo viên đã biến giờ học Tập đọc nhạc thành một tiết học mà trong đó 
học sinh được khám phá, tìm tòi, giúp học sinh hiểu được mục tiêu bài học và 
rèn luyện kĩ năng nghe, xướng âm và đọc đúng. Giờ học Tập đọc nhạc được 
thiết kế như một tiết học vui hay một trò chơi ( Khuông nhạc bàn tay hay câu 
chuyện Bảy anh em), việc ghi nhớ vị trí các nốt như một bài hát có vần điệu dễ 
thuộc, dí dỏm giúp các em đi từ thú vị này đến thú vị khác. 
 III.3. Phạm vi ảnh hưởng khả năng áp dụng của sáng kiến
 Dễ áp dụng cho tất cả các khối lớp và các trường khi dạy tập đọc nhạc. 
Sau thời gian đã áp dụng thực hiện giảng dạy tập đọc nhạc với các giải pháp 
như đã trình bày ở trên và thấy các em rất say mê hứng thú học tập, do đó kết 
quả đã nâng lên rõ rệt. : Vào giờ học các em luôn hăng hái tham gia xây dựng 
bài một cách nhiệt tình, năng nổ với thái độ vui vẻ và tự tin. Các em học sinh 
yếu trước đây còn lo sợ khi biểu diễn hoặc đọc nhạc thì nay đã có hứng thú hơn 
đối với môn học, các em chủ động với môn học và hăng hái hơn trong giờ học. 
Các em cũng chủ động và rất có tinh thần hợp tác nhóm hoặc hợp tác với bạn 
của mình để hoàn thành các nhiệm vụ học tập do cô giáo yêu cầu. Bên cạnh đó, 
các em học sinh lớp 4 đã biết vận dụng Tập đọc nhạc không chỉ trong bài học 
mà còn vận dụng tập xướng âm các bài hát trong chương trình. Các em cũng 
luôn cố gắng hoàn tất các nhiệm vụ cô giáo giao, biết giúp đỡ bạn, biết chia sẻ 
kết quả học tập với bạn mình. Các em học sinh luôn thể hiện tính tự giác, tích 
cực, chủ động trong học tập. Nhờ đó mà kết quả và chất lượng học tập bộ môn 
có nhiều tiến bộ rõ rệt.
 Qua nghiên cứu, thực hiện các giải pháp đã đạt được hiệu quả cao tại 
trường, ta nhận thấy sau khi học Tập đọc nhạc theo phương pháp mới các em đã 
có sự tiến bộ rõ rệt, không còn chán nản khi học tập đọc nhạc nữa, chất lượng 
học tập được nâng cao đáng kể. Các em yêu thích các nốt nhạc, thích đọc bài 
tập đọc nhạc, các em đã xác định đúng vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc và 
yêu thích bộ môn âm nhạc hơn, do đó kỹ năng ca hát cảu các em cũng được 
nâng lên.
 12 Nhờ vào sự nỗ lực của cả cô và trò trong suốt một kì học mà kết quả học 
tập phân môn Tập đọc nhạc trong bộ môn Âm nhạc của các em học sinh lớp 4, 5 
đã được nâng lên rất nhiều không chỉ về mặt kiến thức, kĩ năng mà còn cả về 
mặt năng lực và phẩm chất của các em đối với môn học.
 Từ đó, giúp học sinh nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ và tình yêu âm nhạc, 
có đời sống tinh thần phong phú, hình thành và phát triển những phẩm chất cao 
đẹp; Bước đầu trải nghiệm và khám phá nghệ thuật âm nhạc thông qua nhiều 
hình thức hoạt động, từ đó hình thành năng lực giao tiếp và hợp tác; hình thành 
năng lực âm nhạc dựa trên kiến thức và kỹ năng âm nhạc phổ thông, hình thành 
năng lực tự chủ và tự học; Bước đầu làm quen với sự đa dạng của thế giới âm 
nhạc, các giá trị âm nhạc truyền thống; phát huy tiềm năng hoạt động âm nhạc, 
hình thành năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
 Việc học tốt môn Âm nhạc nói chung và tập đọc nhạc nói riêng vào giờ 
học, giúp học sinh tự tin trong giao tiếp, không chỉ trong phạm vi trường lớp mà 
cả phạm vi xã hội. Đồng thời góp phần trong việc phát triển các kĩ năng sống 
cho học sinh.
 Trên đây là một số biện pháp dạy tập đọc nhạc mà tôi đã áp dụng ở 
trường tôi. Tôi rất mong được sự tham gia góp ý của các cấp lãnh đạo, hội đồng 
thẩm định sáng kiến và tất cả các bạn đồng nghiệp để việc dạy học môn Âm 
nhạc đạt hiệu quả cao. 
 Xin trân trọng cảm ơn !
 CƠ QUAN, ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
 ..
 ..
  Phạm Thị Thu Hà
 Đỗ Thị Tuyến
 14