Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả viết các bài văn miêu tả cho học sinh Lớp 5 thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng

 đẹp, niềm vui và hứng thú.Trong chương trình Tập làm văn lớp 5, văn miêu tả 
chiếm một vị trí đáng kể. Ngoài các tiết viết bài kiểm tra và trả bài kiểm tra, văn 
miêu tả chiếm tới 16 tiết bao gồm văn tả cảnh và tả người. Vì vậy phân môn 
Tập làm văn là một phân môn không thể thiếu được trong các trường Tiểu 
học.Việc sử dụng “Công nghệ thông tin” vào bài giảng đã đem lại những hiệu 
quả thiết thực. 
 - Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề then chốt trong chính sách đổi 
mới giáo dục Việt Nam ở giai đoạn hiện nay. Đổi mới phương pháp dạy học sẽ 
phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh. Để tích 
cực hoá hoạt động học tập của học sinh trong phân môn Tập làm văn cần có sự 
đổi mới phương pháp dạy học. Trong những năm gần đây các trường học đã đẩy 
mạnh việc ứng dụng CNTT vào dạy học tất cả các bộ môn, trong đó có môn 
Tập làm văn. 
 * Ưu điểm của giải pháp 
 - Giúp cho học sinh viết các bài văn miêu tả đặc biệt là tả cảnh thông qua 
việc sử dụng CNTT vào dạy học phát huy tính chủ động, sáng tạo của HS đặc 
biệt là những học sinh có năng khiếu về văn. Với phương pháp ứng dụng 
CNTT, không những giúp các em khắc sâu phương pháp làm bài mà còn là cơ 
sở để các em phát triển năng khiếu văn, biết vận dụng linh hoạt khi làm các đề 
bài ở các mức độ khác nhau làm cơ sở cho các em học tốt môn học này ở các 
lớp trên.
 - Rèn kĩ năng viết văn tốt làm cho học sinh thích quan sát mọi vật xung 
quanh, nhạy cảm với vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước, trí tưởng tượng được phát 
huy, có cảm xúc về đối tượng miêu tả, vận dụng các biện pháp tu từ nên câu 
văn, đoạn văn giàu hình ảnh, giàu cảm xúc. Qua đó, các em không chỉ được 
thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động tình cảm, nảy nở những mơ ước tốt 
đẹp, được khơi dậy năng lực hành động, sức mạnh sáng tạo cũng như được bồi 
dưỡng tâm hồn. Qua đó, các em dễ dàng tiếp thu được những văn minh của 
 2 - Xuất phát từ những ưu điểm và hạn chế của giải pháp, để khắc phục 
những hạn chế đó, góp phần nâng cao hiệu quả giờ dạy vì vậy mà khi dạy thể 
loại văn miêu tả cho học sinh lớp 5 nếu sử dụng các tệp có định dạng Flash và 
Video clip có nội dung phù hợp vào bài dạy thay cho quan sát các hình ảnh tĩnh 
trong SGK hỗ trợ các em rất nhiều để nhớ lại các hình ảnh quan sát được trong 
thực tế. Coi đó là nguồn cung cấp thông tin; giúp các em tìm hiểu về hình dáng, 
đặc điểm nổi bật của cảnh, của người .Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào 
bài giảng sẽ giúp các em viết văn miêu tả đặc biệt là tả cảnh được tốt hơn. Xuất 
phát từ lí do trên tôi đề xuất một số biện pháp: “Nâng cao hiệu quả viết các bài 
văn miêu tả cho học sinh lớp 5 thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin 
vào bài giảng.”
 III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 III.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến:
 1. Giải pháp 1: Hướng dẫn học sinh quan sát bằng tệp có định dạng 
FLASH và VIDEO CLIP và cách ghi chép:
 - Trong văn miêu tả, quan sát rất quan trọng.Trước khi làm bài văn miêu 
tả, học sinh được giáo viên giao nhiệm vụ quan sát, kết hợp ghi chép kết quả 
một cách cụ thể. Học sinh cần xác định: Quan sát ai? Quan sát cảnh gì? Vào 
thời điểm nào? ở đâu? Nội dung cần quan sát những gì? Cách quan sát thế nào?
 - Việc tổ chức cho học sinh quan sát, tích lũy tư liệu để làm một bài văn 
vô cùng quan trọng. Học sinh cần được trực tiếp tiếp xúc với đối tượng, được 
hướng dẫn tỉ mỉ về cách quan sát, quan sát bằng nhiều giác quan khác nhau: 
Mắt nhìn thấy gì? Tai nghe thấy gì? Mũi ngửi thấy mùi gì? Từ cơ quan xúc giác 
hay vị giác, em cảm nhận được điều gì? Từ đó học sinh mới có thể làm bài văn 
đúng thực tế tự nhiên và chân thực. Quan sát giúp ta nhiều hiểu biết cụ thể, sâu 
sắc. 
 - Ngoài việc quan sát đối tượng miêu tả trong thực tế, giáo viên cho HS 
quan sát bằng tệp có định dạng FLASH và VIDEO CLIP từ đó giúp cho học 
sinh có thể lựa chọn được chi tiết miêu tả tốt nhất. 
 4 hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc có cách nhìn vấn đề có hệ thống, khoa học. Sử 
dụng bản đồ tư duy là cách thức giáo viên tổ chức cho học sinh suy nghĩ, diễn 
đạt một cách chủ động và sáng tạo trong dạy Tập làm văn. Phương pháp này 
hướng đến việc cụ thể hoá tối đa hoạt động viết và nói của học sinh sao cho sản 
phẩm làm văn của mỗi em vừa đảm bảo được chuẩn mực cơ bản cả một thể loại 
văn bản vừa thể hiện được bản sắc cái tôi của mỗi em, trên cơ sở khai thác kinh 
nghiệm và hiểu biết của các em, cũng như những ý tưởng và ngôn từ mà các em 
đó chiếm lĩnh được. 
 Ví dụ khi dạy học sinh miêu tả về cánh đồng lúa:
 3. Giải pháp 3: Hướng dẫn HS biết chọn những nét riêng, nét đặc 
trưng tiêu biểu và xếp ý để miêu tả:
 - Bằng những hình ảnh cụ thể, những clip đã được chuẩn bị trước, giáo 
viên cho học sinh quan sát, xem lại những khoảnh khắc trong từng thời điểm để 
các em phân biệt được trọng tâm của mỗi đề bài từ đó chọn được những nét 
riêng, nét đặc trưng tiêu biểu để miêu tả.
 6 trọng tâm tả cũng khác nhau.Khi miêu tả, phải chú ý chọn nét tiêu biểu nổi bật 
để khi đọc bài văn của các em, người đọc phải hiểu em đang tả đối tượng nào ?
 4. Giải pháp 4: Dựng đoạn và viết bài:
 - Sau khi HS quan sát, tìm và ghi lại được những nét đặc trưng, tiêu biểu 
giáo viên hướng dẫn học sinh xây dựng đoạn văn và viết bài. Mỗi đoạn văn 
miêu tả một nội dung nhất định ( VD: giới thiệu hay tả bao quát đối tượng, tả 
từng mặt hay tả từng bộ phận của đối tượng, bộc lộ cảm xúc của người viết về 
đối tượng miêu tả). Nếu là tả người: chú ý HS dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình 
dáng, tính nết, hoạt động của chân tay, của mắt, của miệng... Nếu là tả cảnh: 
dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình dáng, màu sắc, hương thơm, mùi vị....có thể sử 
dụng biện pháp liên tưởng, so sánh để gợi ra đặc điểm của cảnh ở từng thời 
điểm khác nhau ( thời điểm hiện tại so với thời điểm trước đó và sau đó.)
 - Cần hướng dẫn học sinh, để có được bài văn cuốn hút người đọc, các 
em phải đưa tình cảm, đưa tâm hồn, đưa hơi thở của mình vào trong bài văn. 
Miêu tả không phải tái hiện một cách khách quan, cứng nhắc mà còn phải bộc lộ 
được tình cảm, ý nghĩ của mình đối với đối tượng cần tả. Những bài văn thiếu 
cảm xúc, thiếu tâm hồn thường khô khan, không có sức truyền cảm đối với 
người đọc. Do vậy, ngoài việc quan sát kĩ đối tượng, có sự liên tưởng, tưởng 
tượng để bộc lộ cảm xúc của mình, thể hiện được mối quan hệ giữa người tả với 
đối tượng được tả. Cảm xúc không chỉ bộc lộ ở phần kết bài mà còn thể hiện ở 
từng câu, từng đoạn của bài. 
 VD: Sống với bà, em thấy thế nào? (Thấy bà gần gũi, chăm sóc chu đáo 
như bà tiên hiền hậu, mình muốn làm một điều gì đó cho đỡ vất vả). Được bà 
chăm sóc hàng ngày, em nghĩ gì? (Tình cảm thương yêu gần gũi của bà như 
chắp cánh cho tôi vững bước trước cuộc đời.) Trong tiết học, tôi thường yêu cầu 
HS đưa ra những cảm xúc, nhận xét về một sự vật hay hiện tượng nào đó.Do 
vậy, bài văn của HS thường tránh được những nhược điểm khô khan, liệt kê sự 
việc mà thấm đẫm cảm xúc của người viết. Tuy nhiên, tình cảm của người viết 
với đối tượng miêu tả được bộc lộ một cách linh hoạt, có khi được thể hiện trực 
 8 chia sẻ bài nhận xét, phát hiện lỗi sai, cùng nhau sửa lỗi mắc phải và học tập 
những điều bổ ích trong bài viết. Kĩ năng này là kĩ năng khá quan trọng. Giáo 
viên ghi và phân loại ra những lỗi điển hình, tiêu biểu lên bảng, học sinh sẽ thảo 
luận tìm ra cách chữa lỗi. 
 - Sau khi giúp HS sửa lỗi sai trong bài làm của mình, giáo viên trình 
chiếu một số bài viết tốt hoặc một số đoạn văn hay của học sinh trong lớp hoặc 
của một số tài liệu tham khảo. Học sinh sẽ nhận xét bài văn, đoạn văn hay ở 
điểm nào ? Vì sao? Qua đó phát triển khả năng tư duy nhận xét ở học sinh.
 - Đối với học sinh yếu, mức độ đòi hỏi không quá cao để tránh sự nhàm 
chán ở các em. Trong giờ dạy, nếu các em biết đặt một câu văn đầy đủ bộ phận 
hoặc có những nhận xét, câu trả lời tương đối phù hợp thì giáo viên phải có sự 
tuyên dương kịp thời để các em phấn khởi, thích thú học tập. Giáo viên phải đặc 
biệt quan tâm theo dõi để sửa chữa các lỗi sai ở bài viết của các em học sinh 
này.
 III.2. Tính mới, tính sáng tạo
 1.Tính mới 
 - Thế giới hôm nay đang chứng kiến biết bao điều kì diệu do con người 
tạo ra. Một trong những điều kì diệu ấy là sự góp mặt của công nghệ thông tin. 
Có thể nói công nghệ thông tin là một lĩnh vực đột phá có vai trò lớn trong việc 
thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình công nghiệp 
hoá hiện đại hoá đất nước. Đối với lĩnh vực giáo dục đào tạo, công nghệ thông 
tin có tác dụng làm thay đổi mạnh mẽ phương pháp, phương thức dạy – học 
nhất là khi nền giáo dục của nước ta bước sang thế kỉ 21, thế kỉ của công nghệ 
thông tin. Và có lẽ chính vì vậy mà trong những năm gần đây việc ứng dụng 
CNTT vào dạy – học đã và đang trở thành một xu thế phát triển mạnh mẽ ở các 
trường học, cấp học.
 - Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy ưu điểm nổi trội của việc ứng dụng 
công nghệ thông tin trong trong dạy học là giúp giáo viên nâng cao tính sáng tạo 
và trở nên linh hoạt hơn trong quá trình giảng dạy của mình. Những ngân hàng 
 10 -Việc áp dụng công nghệ thông tin vào dạy học còn làm thay đổi nội
dung và phương pháp truyền đạt trong giờ dạy. Nhờ các công cụ đa phương tiện 
của máy tính như văn bản, đồ họa, hình ảnh, âm thanh, hoạt cảnh giáo viên sẽ 
xây dựng được bài giảng sinh động thu hút sự tập trung của người học dễ dàng 
thể hiện được các phương pháp sư phạm như: phương pháp dạy học tình huống, 
phương pháp dạy học nêu vấn đề, thực hiện đánh giá và lượng giá học tập toàn 
diện, khách quan ngay trong quá trình học tăng khả năng tích cực chủ động 
tham gia học tập của người học.
 - Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học đã giúp học sinh được tiếp 
cận phương pháp dạy học mới hấp dẫn hơn hẳn phương pháp đọc chép truyền 
thống. Ngoài ra, sự tương tác giữa thầy cô và học trò cũng được cải thiện đáng 
kể, học sinh có nhiều cơ hội được thể hiện quan điểm cũng như chính kiến riêng 
của mình. Điều này không chỉ giúp các em ngày thêm tự tin mà còn để cho giáo 
viên hiểu thêm về năng lực, tính cách và mức độ tiếp thu kiến thức của học trò, 
từ đó có những điều chỉnh phù hợp và khoa học.Hơn thế nữa, việc được tiếp xúc 
nhiều với công nghệ thông tin trong lớp học còn mang đến cho các em những 
kỹ năng tin học cần thiết ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Đây sẽ là 
nền tảng và sự trợ giúp đắc lực giúp học sinh đa dạng và sáng tạo các buổi 
thuyết trình trước lớp, đồng thời tăng cường khả năng tìm kiếm thông tin cho 
bài học của các em. Các em sẽ làm quen được với các hình thức tự học như học 
online, học qua cầu truyền hình.
 - Mặt khác, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào bài dạy còn đưa các 
tiết Tập làm văn đến với học trò một cách gần gũi, tự nhiên, học sinh chủ động 
tiếp thu bài và viết bài một cách chân thật, sinh động và có sáng tạo theo cảm 
nhận được của riêng mỗi em.
 - Việc rèn kĩ năng viết văn cho học sinh thông qua việc ứng dụng công 
nghệ thông tin vào bài giảng giúp cho chất lượng môn Tập làm văn được nâng 
lên. Rèn cho học sinh biết cách quan sát, biết cách nghe, biết cảm nhận và ghi 
chép lại những điều cần thiết phù hợp với công văn 3969/ BGD ĐT đã triển 
 12 III.4. Hiệu quả, lợi ích thu được từ sáng kiến:
 - Đề tài không gây tốn kém về kinh tế chỉ cần giáo viên chịu khó tìm tòi 
các hình ảnh, các thông tin thích hợp trên mạng để đưa vào bài giảng nên rất có 
hiệu quả.
 - Trong quá trình giảng dạy, giúp học sinh viết các bài văn miêu tả giàu 
hình ảnh, biết lồng ghép cảm xúc tình cảm của mình vào bài viết đồng thời phát 
huy tính chủ động, sáng tạo của HS đặc biệt là những học sinh có năng khiếu về 
văn. Học sinh viết văn có sự sáng tạo, vốn từ phong phú, các em sẽ tự tin trong 
giao tiếp đây là yếu tố quyết định đến sự thành công trong cuộc sống. 
 - Giáo dục học sinh thêm yêu thích môn Tập làm văn và góp phần vào 
việc giữ gìn sự trong sáng của Tiếng việt.
 - Học sinh yêu thích môn học Tập làm văn và yêu môn Tiếng Việt hơn, từ 
đó có hứng thú học môn Tiếng Việt hơn.
 - Kết quả kiểm tra cuối học kỳ I môn Tiếng Việt của lớp do tôi giảng dạy 
đạt được như sau:
 Lớp dạy Điểm từ 5-10 Điểm từ 7-10
 5E Số lượng % Số lượng %
 30 100 28 93,3
 - Qua kết quả kiểm tra đã khẳng định chất lượng môn Tiếng Việt được 
nâng lên rõ rệt trong đó có phân môn Tập làm văn.
 - Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tôi thấy việc ứng dụng công nghệ 
thông tin vào bài giảng đã nâng chất lượng viết văn miêu tả lên một cách rõ rệt. 
Học sinh hứng thú học tập hơn, tự tin, hào hứng sôi nổi trong tiết học Tập làm 
văn.Học sinh đã dần được rèn luyện các kĩ năng quan sát, tìm ý và viết văn 
miêu tả giàu hình ảnh, sinh động hơn.Các em chủ động trong việc tiếp cận kiến 
thức của bài hoc, làm việc hăng say, yêu thích môn văn.
 - Với kết quả của đề tài này, tôi mong được sự góp ý của các cấp lãnh đạo 
và
 14 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
 BẢN CAM KẾT
I. Tác giả
 Họ và tên:  
 Sinh ngày: 
 Đơn vị công tác: ..
II. Đề tài nghiên cứu:
 “Nâng cao hiệu quả viết các bài văn miêu tả cho học sinh lớp 5 thông qua 
việc ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng.”
IV. Cam kết:
 Tôi xin cam kết Sáng kiến này là sản phẩm của cá nhân tôi. Nếu có xảy ra 
tranh chấp về quyền sở hữu đối với một phần hay toàn bộ đề tài tôi hoàn toàn 
chịu trách nhiệm trước lãnh đạo đơn vị, lãnh đạo Phòng, Sở GD&ĐT về tính 
trung thực của bản cam kết này.
 Vĩnh Bảo, ngày tháng 01 năm 2024
 Người cam kết
 ..
 16