Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao kết quả học tập môn Hóa học cho học sinh Lớp 10 Trung học phổ thông, theo bộ sách Chân trời sáng tạo

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƢỜNG THPT QUỲNH LƢU 4 
 ===  === 
 ĐỀ TÀI 
“MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO KẾT QUẢ HỌC 
 TẬP MÔN HÓA HỌC CHO HỌC SINH LỚP 10 
 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ” 
 MÔN HOÁ HỌC 
 Tác giả: Lê Văn Hậu 
 Tổ: Khoa học tự nhiên 
 Năm học: 2022 - 2023 
 Số điện thoại : 0987469646 trung học phổ thông Quỳnh lƣu 4 trong quá trình tác giả thực 
hiện đề tài 
 1.7. Kết quả khảo sát học sinh khi chƣa sử dụng đề tài 8 
 Chƣơng 2. Một số giải pháp nâng cao kết quả học tập 9 
môn hóa học cho học sinh lớp 10 trung học phổ thông 
 2.1. Giáo viên chủ động xây dựng môi trƣờng học tập thân 9 
thiện 
 2.2. Đánh giá phân loại đối tƣợng học sinh 9 
 2.3. Giáo dục ý thức học tập cho học sinh 10 
 2.4. Tăng thời gian học tập chuyên sâu và ra thêm bài tập 10 
cho những em khá giỏi. 
 2.4.1. Những thuận lợi, khó khăn trong công tác dạy học chuyên 10 
sâu cho học sinh khá giỏi. 
 2.4.1.1. Thuận lợi 10 
 2.4.1.2. Khó khăn 10 
 2.4.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng công tác bồi 11 
dƣỡng học sinh giỏi. 
 2.5. Tăng cƣờng phụ đạo và giúp đỡ thêm cho học sinh có 14 
điểm học tập ở mức đạt và chƣa đạt 
 2.6. Phối hợp với nhóm chuyên môn trong việc ôn tập, ra ma 14 
trận đề và đề thi cho học sinh 
 2.7. Thực hiện vào quá trình dạy học cụ thể 14 
 2.7.1. CHƢƠNG 1. CẤU TẠO NGUYÊN TỬ 14 
 2.7.1.1. Giải pháp để đạt kết quả cao hơn khi dạy chƣơng cấu 14 
tạo nguyên tử 
 2.7.1.2. Tiết 13 theo phân phối chƣơng trình môn hóa học lớp 10 14 
 2.7.1.3. Tiết 14 theo phân phối chƣơng trình môn hóa học lớp 10 21 
 2.7.2. CHƢƠNG 2. BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ 26 
HÓA HỌC 
 2.7.2.1. Giải pháp chính để dạy học chƣơng bảng tuần hoàn 26 
 2.7.2.2. Tiết 24 theo phân phối chƣơng trình môn hóa học lớp 10 26 
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
 1.1. Lí do chọn đề tài 
 Xã hội càng phát triển, tay nghề lao động càng phải chuyên môn hóa. Chính 
vì lẽ đó mà từ trƣớc đến nay hóa học là môn học bắt buộc cho tất cả học sinh trung 
học phổ thông, nhƣng trong chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018, môn hóa học 
đƣợc học sinh lựa chọn theo định hƣớng nghề nghiệp, sở thích và năng lực của bản 
thân. Trong chƣơng trình sách giáo khoa có nhiều nội dung, chuyên đề học tập mới 
và đƣợc phân tích đánh giá là khó đối với học sinh. Chính vì vậy trong quá trình 
dạy học giáo viên nói chung và tác giả đề tài nói riêng phải không ngừng tìm tòi 
khám phá tri thức, khai thác tối đa thiết bị dạy học, vận dụng các biện pháp và 
phƣơng pháp dạy học tích cực, phù hợp để nâng cao hiệu quả trong quá trình 
dạy học. 
 Nhiệm vụ của nhà giáo có nhiều nội dung cần phải làm, nhƣng đào tạo thế 
hệ trẻ trở thành những ngƣời năng động sáng tạo, chủ động tìm tòi, học hỏi, tích 
lũy kiến thức là vấn đề nhiều thầy cô giáo và các những nhà giáo dục rất quan tâm 
trong bối cảnh hiện nay. 
 Để đạt đƣợc hiệu quả cao trong quá trình dạy học, yêu cầu ngƣời giáo 
viên phải đổi mới phƣơng pháp dạy học. Vấn đề đó đƣợc thể hiện qua việc tổ 
chức các hoạt động dạy học tích cực cho học sinh. Từ đó khơi dậy và thúc 
đẩy lòng đam mê, phát triển nhu cầu tìm tòi, khám phá, chiếm lĩnh tri thức 
từ đó phát triển, phát huy khả năng tự học của học sinh. Trƣớc thực tế đó 
ngƣời giáo viên cần phải không ngừng tìm tòi khám phá, khai thác, tổ chức 
các hoạt động, vận dụng, sử dụng phối hợp các phƣơng pháp dạy học trong 
các giờ học sao cho phù hợp với từng kiểu bài, từng đối tƣợng học sinh, xây 
dựng cho học sinh khả năng tƣ duy l o g i c , chủ động, hợp tác, trải nghiệm và 
sán g tạo. 
 Một trong những vấn đề đƣợc nhiều giáo viên quan tâm là tìm các giải pháp 
để dạy học nhằm nâng cao kết quả học tập của học sinh. Để thực hiện đƣợc vấn đề 
này thì ngƣời giáo viên không chỉ tích cực dạy học mà còn phải biết tìm tòi 
phƣơng pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh và nâng dần kết quả học 
tập của học sinh. 
 Trƣớc tình hình đó tôi xin đƣa ra đề tài “Một số giải pháp nâng cao kết quả 
học tập môn hóa học cho học sinh lớp 10 trung học phổ thông”, nhằm hỗ trợ, khắc 
phục cho giáo viên và học sinh một phần nhỏ những khó khăn gặp phải trong quá 
trình dạy và học môn hóa học lớp 10 trung học phổ thông. 
 1.2. Mục đích của đề tài 
 Thông qua các bài học tìm hiểu những khó khăn, vƣớng mắc dẫn đến kết 
quả học tập chƣa cao. Tìm ra các giải pháp nâng cao kết quả học tập và chất lƣợng 
giáo dục môn hóa học lớp 10 ở trƣờng Trung học phổ thông. 
 1 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 
 Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn 
 1.1. Các khái niệm 
 1.1.1. Khái niệm giải pháp 
 Giải pháp là việc giải quyết một vấn đề lớn mà để giải quyết sẽ liên quan 
đến nhiều vấn đề nhỏ trong đó. Nói cách khác, giải pháp là tổng hợp hệ thống các 
biện pháp và phƣơng pháp thực hiện khác nhau. 
 1.1.2. Khái niệm phƣơng pháp 
 Phƣơng pháp là cụm từ dùng để chỉ các cách thức hoặc đƣờng lối có tính hệ 
thống đƣa ra để có thể giải quyết một vấn đề nào đó, theo đó thì phƣơng pháp có 
thể đƣợc rút ra từ những kết quả mà con ngƣời nhận thức đƣợc từ thực tiễn. 
 1.1.3. Khái niệm biện pháp 
 Biện pháp là cách thức hay con đƣờng dùng để tác động lên đối tƣợng để 
xử lý vấn đề nào đó. Biện pháp giúp cho chủ thể có thể thực hiện quản lý hiệu 
quả hơn 
 1.2. Một số điều kiện cần thiết để giúp cho học sinh nâng cao kết 
quả học tập 
 1.2.1. Đảm bảo sức khỏe 
 Sức khỏe là yếu tố quan trọng và cũng là phổ biến nhất gây ra hiện tƣợng 
mất tập trung trong học tập và nghe Thầy cô giảng bài. Tuy nhiên, các em học sinh 
hiện nay thì lại có rất nhiều thói quen khiến sức khỏe của cơ thể bị ảnh hƣởng. 
 Đầu tiên là việc đảm bảo giấc ngủ. Với độ tuổi của học sinh trung học phổ 
thông thì giấc ngủ ban đêm phải kéo dài từ 6 đến 8 tiếng, đó là thời gian đủ để cơ 
thể và bộ não phục hồi sau một ngày làm việc và học tập vất vả. Tuy nhiên, đặc 
điểm của các em học sinh THPT hiện nay là việc thƣờng xuyên thức rất khuya để 
lƣớt mạng trên điện thoại thông minh. Việc thức quá khuya nhƣng lại phải dậy 
sớm vào sáng hôm sau khiến giấc ngủ không đủ, đẫn đến nhiều em không thể tập 
trung trong quá trình học tập. 
 Nhƣng cũng có những trƣờng hợp các em ngủ đủ số thời gian từ 6 đến 8 
tiếng, thậm chí nhiều hơn. Đó là việc thức khuya nhƣng dậy muộn. Việc “thức đêm 
ngủ ngày” tuy đảm bảo thời gian ngủ nhƣng lại không đảm bảo chất lƣợng của 
giấc ngủ. Đó là lí do vì sao sau khi dậy muộn các em thƣờng thấy đau đầu khi thức 
dậy, còn trong quá trình nghe giảng thì các em thấy đầu thiếu minh mẫn và khó 
tiếp thu. 
 Vì vậy giấc ngủ rất quan trọng để các em đảm bảo sức khỏe của mình. Chƣa 
kể, các thói quen ăn uống, tập thể dục, các thói quen hoạt động,v,v cũng là 
những nguyên nhân khiến sức khỏe của các em bị ảnh hƣởng và mất tập trung. 
 3 1.2.4. Lựa chọn thời gian học phù hợp 
 Mỗi ngƣời lại có một khoảng thời gian phù hợp nhất để học tập. Đó là lí do 
tại sao có lúc thì các em thấy học tập rất dễ vào, rất dễ thuộc bài, lúc thì học tập lại 
thấy khó tƣ duy, không vào. Điều này là do mỗi bộ não của mỗi cá nhân lại có một 
khoảng thời gian làm việc sung sức nhất định, cũng có thể là do thói quen hình 
thành trong một khoảng thời gian dài. 
 Giải pháp cho vấn đề này cũng không có gì phức tạp. Có em thì thích học 
vào ban đêm, có em thì lại thích học vào sáng sớm,... vì vậy các em hãy thử học ở 
nhiều thời điểm khác nhau và khi nào thấy khoảng thời gian thích hợp nhất thì các 
em sẽ cố gắng tập trung học vào khoảng thời gian đó. Một lƣu ý là nếu đã thấy 
không thể tập trung đƣợc thì không nên cố, lúc này các em nên cân bằng lại bằng 
cách nghe một bản nhạc, ngắm cây cối, tập một môn thể thao nhẹ hay đọc một mẩu 
tin tức,... 
 1.2.5. Sắp xếp các môn học hợp lí 
 Một thói quen thƣờng thấy của các em học sinh hiện nay là việc học chỉ một 
môn duy nhất trong suốt một thời gian dài. Có thể nó hợp với nhiều ngƣời, tuy 
nhiên, việc học chỉ một môn duy nhất khiến đầu óc dễ bị căng thẳng và mất tập 
trung. Mà nhƣ đã biết, khi căng thẳng thì không thể học bài hiệu quả, chƣa kể các 
em sẽ nghĩ tới nhiều thứ ngoài lề hấp dẫn hơn việc học. 
 Giải pháp đƣa ra là các em nên đan xen nhiều môn học nếu học trong 
khoảng thời gian dài, tốt nhất là từ 3 đến 4 môn. Việc này sẽ giúp não bộ duy trì 
đƣợc sức bền và các em thấy không bị nhàm chán, mà cảm thấy hứng thú hơn. Ví 
dụ nhƣ trong thời gian 3 tiếng, các em nên xen kẽ 3 môn học, mỗi môn khoảng 1 
tiếng. Tuy nhiên, một lƣu ý là khi chuyển tiếp các môn, các em nên thƣ giãn, nghỉ 
ngơi 5 đến 10 phút bằng nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào không gian, sở 
thích của mỗi cá nhân, nhƣng chú ý là không để các hoạt động ấy lôi cuốn các em 
quên đi việc học. 
 1.2.6. Chuẩn bị bài trƣớc khi đến lớp 
 Có thể là một việc rất đơn giản mà ai cũng hiểu, nhƣng không phải ai cũng 
làm và hiểu đƣợc tầm quan trọng của việc chuẩn bị bài mới, các em hầu nhƣ chỉ 
tập trung vào bài cũ. 
 Có một hiện tƣợng không hiếm gặp ở các em học sinh là việc lên lớp ngồi 
nghe thầy cô giảng bài nhƣng lại không hiểu bài học. Đó là hậu quả của việc các 
em chƣa đọc trƣớc bài học mới. Trong thực tế, một nguyên lý của bộ não là khi 
không hiểu thì không muốn tiếp tục nghe, tiếp tục phân tích nữa, mà chuyển sang 
việc khác. Điều này rất không tốt cho việc tiếp thu và hiểu bài dù các em có là 
ngƣời thông minh và đọc nhiều sách đến mức nào chăng nữa. 
 Vì thế, giải pháp là các em hãy chuẩn bị bài trƣớc khi đến lớp. Buổi tối hôm 
trƣớc sau khi đã làm bài cũ xong, các em nên đọc trƣớc bài mới hôm sau sẽ học. 
 5 1.4. Khái niệm về môi trƣờng học tập thân thiện 
 Môi trƣờng học tập thân thiện là môi trƣờng đảm bảo cho học sinh học tập 
trong điều kiện đảm bảo an toàn về cơ sở vật chất; tài liệu, học liệu sử dụng để 
giảng dạy phù hợp với mục tiêu, nội dung chƣơng trình giáo dục, bảo đảm tính 
khoa học, chính xác, tính sƣ phạm, tính nhân văn và tính thẩm mỹ. 
 Học tập trong môi trƣờng học tập thân thiện học sinh sẽ đƣợc tham gia các 
hoạt động vui chơi, giải trí, văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao phù hợp với độ 
tuổi, đặc điểm tâm sinh lý đối với các thành viên trong cơ sở giáo dục. Đặc biệt, 
học sinh đƣợc trang bị kiến thức, kỹ năng về phòng, chống xâm hại trẻ em, bạo lực 
học đƣờng 
 Môi trƣờng học tập thân thiện phải đảm bảo đầy đủ các yếu tố: cảnh quan 
môi trƣờng, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, đội ngũ nhà giáo, đối tƣợng học 
tập là học sinh. 
 1.5. Cách xây dựng môi trƣờng học tập thân thiện 
 Để xây dựng môi trƣờng học tập thân thiện thì cần thực hiện các vấn đề nhƣ sau: 
 + Cảnh quan môi trƣờng: Cảnh quan môi trƣờng là một yếu tố tác động rất 
lớn đến việc học tập, sự tập trung của ngƣời học. Để có một trƣờng học tập thân 
thiện thì trƣờng học cần cảnh quan môi trƣờng phải sạch sẽ, thoáng mát, rộng rãi, 
yên tĩnh, trồng nhiều cây xanh và hoa ở khuôn viên trƣờng học. 
 + Điều kiện cơ sở vật chất: Cơ sở vật chất cần đƣợc đáp ứng cho việc học 
tập, cần có đầy đủ phòng học, phòng chức năng, nhà vệ sinh, khu vui chơi, 
 + Đội ngũ nhà giáo: Đội ngũ nhà giáo là một yếu tố quan trọng tạo nên môi 
trƣờng học tập thân thiện. Nhà giáo cần nhiệt tình, năng động, sáng tạo, có chuyên 
môn tốt, có đạo đức, phẩm chất, lối sống tốt, tận tâm với công việc, yêu nghề hết 
lòng vì sự nghiệp giáo dục, vì học sinh thân yêu. 
 + Đối với học sinh: Học sinh cần có ý thức đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong 
học tập và các hoạt động ở trƣờng. Học sinh phải thực hiện nếp sống văn minh, 
lịch sự, lành mạnh; phải có ý thức thực hiện tốt các quy định của nhà trƣờng, xã 
hội một cách tự giác; 
 Bên cạnh đó, thì nhà trƣờng cần quan tâm tổ chức nhiều sân chơi, nhiều 
cuộc thi bổ ích để học sinh tham gia tạo không khí học tập sôi nổi, đồng thời rèn 
luyện tri thức, đạo đức và kĩ năng sống cho học sinh. 
 Việc áp dụng những hình thức giảng dạy sáng tạo, giúp ngƣời học tự tìm tòi, 
nghiên cứu phát huy khả năng của mình, tránh sự gò bó, ép buộc, nhồi nhét kiến 
thức làm cho học sinh áp lực với việc học. 
 Tiếp đó, việc xây dựng môi trƣờng học tập thân thiện cần có sự chung tay 
của nhà trƣờng, cha mẹ học sinh, cũng nhƣ các cơ quan đoàn thể ngoài nhà trƣờng 
vào công tác giáo dục. Điều này giúp cho việc xây dựng môi trƣờng học tập dễ 
thực hiện và đạt kết quả tốt hơn. 
 7 Về phần ý thức chủ động học tập môn hóa học tác giả thu thập đƣợc số 
lƣợng các em học sinh biết chủ động, tích cực thực hiện các giải pháp nhằm nâng 
cao kết quả học tập môn hóa học còn ít, phƣơng pháp học tập còn một số hạn chế, 
thiếu sót và đạt kết quả chƣa cao. 
 Nhìn chung các em chủ yếu học tập theo cảm tính, sở thích, độ tích cực, chủ 
động trong học tập môn hóa học còn nhiều hạn chế. Đặc biệt là ở cấp trung học cơ 
sở các em chỉ học các môn Toán, Văn, Tiếng anh, phục vụ cho thi tuyển vào lớp 10 
trung học phổ thông không chuyên. 
 Chính vì vậy, tác giả viết đề tài “Một số giải pháp nâng cao kết quả học tập 
môn hóa học cho học sinh lớp 10 trung học phổ thông”, nhằm khắc phục phần nào 
những khó khăn, vƣớng mắc của các em học sinh trong các giờ học môn hóa học ở 
trên lớp cũng nhƣ ở nhà trong chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018 môn hóa học 
lớp 10 bậc trung học phổ thông. 
 Chƣơng 2. Một số giải pháp nâng cao kết quả học tập môn hóa học 
cho học sinh lớp 10 trung học phổ thông 
 2.1. Giáo viên chủ động xây dựng môi trƣờng học tập thân thiện 
 Sự thân thiện của giáo viên là điều kiện cần để những biện pháp đạt hiệu 
quả cao. Thông qua cử chỉ, lời nói, ánh mắt, nụ cƣời giáo viên tạo sự gần gũi, 
cảm giác an toàn nơi học sinh để các em bày tỏ những khó khăn trong học tập, 
trong cuộc sống của bản thân mình. 
 Giáo viên luôn tạo cho bầu không khí lớp học thoải mái, nhẹ nhàng, 
không mắng hoặc dùng lời thiếu tôn trọng với các em, đừng để cho học sinh 
cảm thấy sợ giáo viên mà hãy làm cho học sinh thƣơng yêu và tôn trọng mình. 
 Bên cạnh đó, giáo viên phải là ngƣời đem lại cho các em những phản hồi 
tích cực. Ví dụ nhƣ giáo viên nên thay chê bai bằng khen ngợi, giáo viên tìm 
những việc làm mà em hoàn thành dù là những việc nhỏ để khen ngợi các em. 
 2.2. Đánh giá phân loại đối tƣợng học sinh 
 Giáo viên cần xem xét, phân loại học sinh theo đúng trình độ năng lực của 
các em, với những đặc điểm vốn có của các em để lựa chọn biện pháp giúp đỡ phù 
hợp với đặc điểm chung và riêng của từng em. Một số khả năng thƣờng hay gặp ở 
các em là: chênh lệch về sức khoẻ, khả năng tiếp thu bài, khả năng tự học, khả 
năng giao tiếp, thực hiện nhiệm vụ học tập, 
 Trong quá trình soạn kế hoạch bài học, giáo viên cần cân nhắc các mục tiêu 
đề ra nhằm tạo điều kiện cho tất cả các em học sinh đều đƣợc củng cố và luyện tập 
phù hợp với trình độ năng lực của mình. 
 Trong dạy học cần phân hóa đối tƣợng học tập trong từng hoạt động, dành 
cho từng đối tƣợng học sinh những câu hỏi từ dễ đến khó, những bài tập từ 
đơn giản đến phức tạp để tạo điều kiện cho tất cả các em đƣợc tham gia trình 
 9