Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp học học sinh Lớp 5 học tốt văn miêu tả theo hướng tiếp cận Chương trình GDPT 2018

 riêng. Từ đó giúp các em yêu thích môn Tiếng Việt- môn học đem đến bao vẻ 
đẹp, niềm vui và hứng thú.Trong chương trình Tập làm văn lớp 5, văn miêu tả 
chiếm một vị trí đáng kể. Ngoài các tiết viết bài kiểm tra và trả bài kiểm tra, văn 
miêu tả chiếm tới 16 tiết bao gồm văn tả cảnh và tả người. Vì vậy phân môn 
Tập làm văn là một phân môn không thể thiếu được trong các trường Tiểu 
học.Việc sử dụng “Công nghệ thông tin” vào bài giảng đã đem lại những hiệu 
quả thiết thực. 
 - Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề then chốt trong chính sách đổi 
mới giáo dục Việt Nam ở giai đoạn hiện nay. Đổi mới phương pháp dạy học sẽ 
phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh. Để tích 
cực hoá hoạt động học tập của học sinh trong phân môn Tập làm văn cần có sự 
đổi mới phương pháp dạy học. Trong những năm gần đây các trường học đã đẩy 
mạnh việc ứng dụng CNTT vào dạy học tất cả các bộ môn, trong đó có môn 
Tập làm văn. 
 * Ưu điểm: 
 - Giúp cho học sinh viết các bài văn miêu tả đặc biệt là tả cảnh thông qua 
việc sử dụng CNTT vào dạy học phát huy tính chủ động, sáng tạo của HS đặc 
biệt là những học sinh có năng khiếu về văn. Với phương pháp ứng dụng 
CNTT, không những giúp các em khắc sâu phương pháp làm bài mà còn là cơ 
sở để các em phát triển năng khiếu văn, biết vận dụng linh hoạt khi làm các đề 
bài ở các mức độ khác nhau làm cơ sở cho các em học tốt môn học này ở các 
lớp trên.
 - Rèn kĩ năng viết văn tốt làm cho học sinh thích quan sát mọi vật xung 
quanh, nhạy cảm với vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước, trí tưởng tượng được phát 
huy, có cảm xúc về đối tượng miêu tả, vận dụng các biện pháp tu từ nên câu 
văn, đoạn văn giàu hình ảnh, giàu cảm xúc. Qua đó, các em không chỉ được 
thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động tình cảm, nảy nở những mơ ước tốt 
đẹp, được khơi dậy năng lực hành động, sức mạnh sáng tạo cũng như được bồi 
dưỡng tâm hồn. Qua đó, các em dễ dàng tiếp thu được những văn minh của 
 2
 - Xuất phát từ những ưu điểm và hạn chế của giải pháp, để khắc phục 
những hạn chế đó, góp phần nâng cao hiệu quả giờ dạy vì vậy mà khi dạy thể 
loại văn miêu tả cho học sinh lớp 5 nếu sử dụng các tệp có định dạng Flash và 
Video clip có nội dung phù hợp vào bài dạy thay cho quan sát các hình ảnh 
tĩnh trong SGK hỗ trợ các em rất nhiều để nhớ lại các hình ảnh quan sát được 
trong thực tế. Coi đó là nguồn cung cấp thông tin; giúp các em tìm hiểu về hình 
dáng, đặc điểm nổi bật của cảnh, của người .Việc ứng dụng công nghệ thông tin 
vào bài giảng sẽ giúp các em viết văn miêu tả đặc biệt là tả cảnh được tốt hơn. 
Xuất phát từ lí do trên tôi đề xuất một số biện pháp: “Một số giải pháp giúp 
học học sinh lóp 5 học tốt văn miêu tả theo hướng tiếp cận Chương trình 
GDPT 2018..”
 III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 III.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến:
 Là một giáo viên đứng lớp, bản thân tôi luôn trăn trở với suy nghĩ làm thế 
nào để giờ dạy của mình thu hút được sự chú ý của học sinh, làm thế nào để tiết 
học sinh động hấp dẫn? Và sự xuất hiện của công nghệ thông tin đã giúp tôi 
tháo gỡ những băn khoăn này. Trên cơ sở đó, tôi mạnh dạn đưa ra các giải pháp 
mà mình đã áp dụng:
 1. Giải pháp 1: Hướng dẫn học sinh quan sát bằng tệp có định dạng 
FLASH và VIDEO CLIP và cách ghi chép:
 - Trong văn miêu tả, quan sát rất quan trọng.Trước khi làm bài văn miêu 
tả, học sinh được giáo viên giao nhiệm vụ quan sát, kết hợp ghi chép kết quả 
một cách cụ thể. Học sinh cần xác định: Quan sát ai? Quan sát cảnh gì? Vào 
thời điểm nào? ở đâu? Nội dung cần quan sát những gì? Cách quan sát thế nào?
 - Việc tổ chức cho học sinh quan sát, tích lũy tư liệu để làm một bài văn 
vô cùng quan trọng. Học sinh cần được trực tiếp tiếp xúc với đối tượng, được 
hướng dẫn tỉ mỉ về cách quan sát, quan sát bằng nhiều giác quan khác nhau: 
Mắt nhìn thấy gì? Tai nghe thấy gì? Mũi ngửi thấy mùi gì? Từ cơ quan xúc giác 
hay vị giác, em cảm nhận được điều gì? Từ đó học sinh mới có thể làm bài văn 
 4
 học tập một cách chủ động, tích cực và huy động được tất cả học sinh 
tham gia xây dựng bài một cách hào hứng. Cách học này cũng phát triển được 
năng lực riêng của từng học sinh không chỉ về trí tuệ mà còn có kĩ năng diễn 
đạt, hệ thống hoá kiến thức hay huy động những điều đã học trước đó để chọn 
lọc các ý và ghi chép, vận dụng kiến thức được lọc qua sách vở vào cuộc sống. 
Vận dụng bản đồ tư duy trong dạy học sẽ dần hình thành cho học sinh tư duy 
mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc có cách nhìn vấn đề có hệ thống, 
khoa học. Sử dụng bản đồ tư duy là cách thức giáo viên tổ chức cho học sinh 
suy nghĩ, diễn đạt một cách chủ động và sáng tạo trong dạy Tập làm văn. 
Phương pháp này hướng đến việc cụ thể hoá tối đa hoạt động viết và nói của 
học sinh sao cho sản phẩm làm văn của mỗi em vừa đảm bảo được chuẩn mực 
cơ bản cả một thể loại văn bản vừa thể hiện được bản sắc cái tôi của mỗi em, 
trên cơ sở khai thác kinh nghiệm và hiểu biết của các em, cũng như những ý 
tưởng và ngôn từ mà các em đó chiếm lĩnh được. 
 Ví dụ khi dạy học sinh miêu tả về cánh đồng lúa:
 3. Giải pháp 3: Hướng dẫn HS biết chọn những nét riêng, nét đặc 
trưng tiêu biểu và xếp ý để miêu tả:
 - Bằng những hình ảnh cụ thể, những clip đã được chuẩn bị trước, giáo 
viên cho học sinh quan sát, xem lại những khoảnh khắc trong từng thời điểm để 
 6
 - Qua đó, GV chốt: Cần đọc kĩ yêu cầu đề bài để xác định đúng đối tượng 
miêu tả.Cùng là một đối tượng miêu tả nhưng ở những thời điểm khác nhau thì 
trọng tâm tả cũng khác nhau.Khi miêu tả, phải chú ý chọn nét tiêu biểu nổi bật 
để khi đọc bài văn của các em, người đọc phải hiểu em đang tả đối tượng nào ?
 4. Giải pháp 4: Dựng đoạn và viết bài:
 - Sau khi HS quan sát, tìm và ghi lại được những nét đặc trưng, tiêu biểu 
giáo viên hướng dẫn học sinh xây dựng đoạn văn và viết bài. Mỗi đoạn văn 
miêu tả một nội dung nhất định ( VD: giới thiệu hay tả bao quát đối tượng, tả 
từng mặt hay tả từng bộ phận của đối tượng, bộc lộ cảm xúc của người viết về 
đối tượng miêu tả). Nếu là tả người: chú ý HS dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình 
dáng, tính nết, hoạt động của chân tay, của mắt, của miệng... Nếu là tả cảnh: 
dùng nhiều từ ngữ gợi tả hình dáng, màu sắc, hương thơm, mùi vị....có thể sử 
dụng biện pháp liên tưởng, so sánh để gợi ra đặc điểm của cảnh ở từng thời 
điểm khác nhau ( thời điểm hiện tại so với thời điểm trước đó và sau đó.)
 - Cần hướng dẫn học sinh, để có được bài văn cuốn hút người đọc, các em 
phải đưa tình cảm, đưa tâm hồn, đưa hơi thở của mình vào trong bài văn. Miêu 
tả không phải tái hiện một cách khách quan, cứng nhắc mà còn phải bộc lộ được 
tình cảm, ý nghĩ của mình đối với đối tượng cần tả. Những bài văn thiếu cảm 
xúc, thiếu tâm hồn thường khô khan, không có sức truyền cảm đối với người 
đọc. Do vậy, ngoài việc quan sát kĩ đối tượng, có sự liên tưởng, tưởng tượng để 
bộc lộ cảm xúc của mình, thể hiện được mối quan hệ giữa người tả với đối 
tượng được tả. Cảm xúc không chỉ bộc lộ ở phần kết bài mà còn thể hiện ở từng 
câu, từng đoạn của bài. 
 VD: Sống với bà, em thấy thế nào? ( Thấy bà gần gũi, chăm sóc chu đáo 
như bà tiên hiền hậu, mình muốn làm một điều gì đó cho đỡ vất vả). Được bà 
chăm sóc hàng ngày, em nghĩ gì? ( Tình cảm thương yêu gần gũi của bà như 
chắp cánh cho tôi vững bước trước cuộc đời.) Trong tiết học, tôi thường yêu cầu 
HS đưa ra những cảm xúc, nhận xét về một sự vật hay hiện tượng nào đó.Do 
vậy, bài văn của HS thường tránh được những nhược điểm khô khan, liệt kê sự 
 8
 được, chỗ chưa được trong bài làm của mình vừa mang ý nghĩa động viên, 
khích lệ kịp thời.
 - Trong tiết trả bài Tập làm văn, giáo viên dùng máy soi để chữa bài cho 
học sinh. Soi cho các em phát hiện những lỗi sai của bạn. Cho học sinh lên bảng 
chia sẻ bài nhận xét, phát hiện lỗi sai, cùng nhau sửa lỗi mắc phải và học tập 
những điều bổ ích trong bài viết. Kĩ năng này là kĩ năng khá quan trọng. Giáo 
viên ghi và phân loại ra những lỗi điển hình, tiêu biểu lên bảng, học sinh sẽ 
thảo luận tìm ra cách chữa lỗi. 
 - Sau khi giúp HS sửa lỗi sai trong bài làm của mình, giáo viên trình 
chiếu một số bài viết tốt hoặc một số đoạn văn hay của học sinh trong lớp hoặc 
của một số tài liệu tham khảo. Học sinh sẽ nhận xét bài văn, đoạn văn hay ở 
điểm nào ? Vì sao? Qua đó phát triển khả năng tư duy nhận xét ở học sinh.
 - Đối với học sinh yếu, mức độ đòi hỏi không quá cao để tránh sự nhàm 
chán ở các em. Trong giờ dạy, nếu các em biết đặt một câu văn đầy đủ bộ phận 
hoặc có những nhận xét, câu trả lời tương đối phù hợp thì giáo viên phải có sự 
tuyên dương kịp thời để các em phấn khởi, thích thú học tập. Giáo viên phải đặc 
biệt quan tâm theo dõi để sửa chữa các lỗi sai ở bài viết của các em học sinh 
này
 III.2. Tính mới, tính sáng tạo
 1.Tính mới 
 - Thế giới hôm nay đang chứng kiến biết bao điều kì diệu do con người 
tạo ra. Một trong những điều kì diệu ấy là sự góp mặt của công nghệ thông tin. 
Có thể nói công nghệ thông tin là một lĩnh vực đột phá có vai trò lớn trong việc 
thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình công nghiệp 
hoá hiện đại hoá đất nước. Đối với lĩnh vực giáo dục đào tạo, công nghệ thông 
tin có tác dụng làm thay đổi mạnh mẽ phương pháp, phương thức dạy – học 
nhất là khi nền giáo dục của nước ta bước sang thế kỉ 21, thế kỉ của công nghệ 
thông tin. Và có lẽ chính vì vậy mà trong những năm gần đây việc ứng dụng 
 10
 - Giúp học sinh tự tin trong học tập, đoàn kết với bạn bè qua việc được 
hợp tác trong nhóm. Các em viết văn tốt sẽ mở ra nhiều cơ hội cho các em trong 
tương lai.
 - Giáo viên lên lớp không vất vả khi truyền thụ kiến thức cho học sinh, 
đổi mới được phương pháp trong giảng dạy bài giảng trở nên gần gũi, sinh động 
và hấp dẫn với học trò, đổi mới cách đánh giá kết quả học tập của học sinh. 
 2.Tính sáng tạo:
 -Việc áp dụng công nghệ thông tin vào dạy học còn làm thay đổi nội 
dung và phương pháp truyền đạt trong giờ dạy. Nhờ các công cụ đa phương tiện 
của máy tính như văn bản, đồ họa, hình ảnh, âm thanh, hoạt cảnh giáo viên sẽ 
xây dựng được bài giảng sinh động thu hút sự tập trung của người học dễ dàng 
thể hiện được các phương pháp sư phạm như: phương pháp dạy học tình huống, 
phương pháp dạy học nêu vấn đề, thực hiện đánh giá và lượng giá học tập toàn 
diện, khách quan ngay trong quá trình học tăng khả năng tích cực chủ động 
tham gia học tập của người học.
 - Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học đã giúp học sinh 
được tiếp cận phương pháp dạy học mới hấp dẫn hơn hẳn phương pháp đọc – 
chép truyền thống. Ngoài ra, sự tương tác giữa thầy cô và học trò cũng được cải 
thiện đáng kể, học sinh có nhiều cơ hội được thể hiện quan điểm cũng như 
chính kiến riêng của mình. Điều này không chỉ giúp các em ngày thêm tự tin mà 
còn để cho giáo viên hiểu thêm về năng lực, tính cách và mức độ tiếp thu kiến 
thức của học trò, từ đó có những điều chỉnh phù hợp và khoa học.Hơn thế nữa, 
việc được tiếp xúc nhiều với công nghệ thông tin trong lớp học còn mang đến 
cho các em những kỹ năng tin học cần thiết ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà 
trường. Đây sẽ là nền tảng và sự trợ giúp đắc lực giúp học sinh đa dạng và sáng 
tạo các buổi thuyết trình trước lớp, đồng thời tăng cường khả năng tìm kiếm 
thông tin cho bài học của các em. Các em sẽ làm quen được với các hình thức tự 
học như học online, học qua cầu truyền hình.
 12
 - Đề tài không gây tốn kém về kinh tế chỉ cần giáo viên chịu khó tìm tòi 
các hình ảnh, các thông tin thích hợp trên mạng để đưa vào bài giảng nên rất có 
hiệu quả.
 2.Hiệu quả về mặt xã hội:
 - Trong quá trình giảng dạy, giúp học sinh viết các bài văn miêu tả giàu 
hình ảnh, biết lồng ghép cảm xúc tình cảm của mình vào bài viết đồng thời phát 
huy tính chủ động, sáng tạo của HS đặc biệt là những học sinh có năng khiếu 
về văn. Học sinh viết văn có sự sáng tạo, vốn từ phong phú, các em sẽ tự tin 
trong giao tiếp đây là yếu tố quyết định đến sự thành công trong cuộc sống. 
 - Giáo dục học sinh thêm yêu thích môn Tập làm văn và góp phần vào 
việc giữ gìn sự trong sáng của Tiếng việt.
 III.4.3.Giá trị làm lợi khác:
 - Học sinh yêu thích môn học Tập làm văn và yêu môn Tiếng Việt hơn, từ 
đó có hứng thú học môn Tiếng Việt hơn.
 - Kết quả kiểm tra cuối học kỳ I môn Tiếng Việt của lớp do tôi giảng dạy 
đạt được như sau:
 Lớp dạy Điểm từ 5-10 Điểm từ 9-10 Điểm bình quân
 5C 36/36 đạt 100% 35/36 đạt 97,2% 9.7
 - Qua kết quả kiểm tra đã khẳng định chất lượng môn Tiếng Việt được 
nâng lên rõ rệt trong đó có phân môn Tập làm văn.
 - Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tôi thấy việc ứng dụng công nghệ 
thông tin vào bài giảng đã nâng chất lượng viết văn miêu tả lên một cách rõ rệt. 
Học sinh hứng thú học tập hơn, tự tin, hào hứng sôi nổi trong tiết học Tập làm 
văn.Học sinh đã dần được rèn luyện các kĩ năng quan sát, tìm ý và viết văn 
miêu tả giàu hình ảnh, sinh động hơn.Các em chủ động trong việc tiếp cận kiến 
thức của bài hoc, làm việc hăng say, yêu thích môn văn.
 - Với kết quả của đề tài này, tôi mong được sự góp ý của các cấp lãnh 
đạo và sự quan tâm chia sẻ của các bạn đồng nghiệp. Đặc biệt là đối với giáo 
 14